Rất lâu rồi, NSND Trần Hiếu không xuất
hiện trên báo chí. Gặp ông trong buổi làm giám khảo chương trình "Gia
đình tài tử" (sẽ phát sóng trên kênh HTV7- Đài TH TP HCM), ông tỏ ra rất
hào hứng với cuộc thi. Vì ông cho rằng, đây là cuộc thi tìm kiếm sự
chia sẻ giữa các thành viên trong gia đình nhiều thế hệ thông qua việc
ca hát.
Có
một gia đình là niềm hạnh phúc lớn, đó là điều ông luôn kiếm tìm. Nhưng
đã có lúc ông đi lầm, yêu lầm, và mất tới 8 năm để giải thoát mình khỏi
cuộc hôn nhân không may mắn. Căn nhà nhỏ hiện tại của ông và người vợ
mới ở gần sân bay Tân Sơn Nhất vẻ như ấm áp và đầy ắp tiếng đàn tiếng
hát. Ở tuổi 75, Trần Hiếu vẫn tràn trề thanh xuân…
Làm thầy rất buồn
- Với 51 năm làm thầy, có rất nhiều học trò nổi tiếng và thành công, người học trò nào làm cho ông tự hào nhất?
- Mỗi người một chút. 51 năm đi
dạy, tôi có gì? Tôi có hai học trò Thanh Hoa và Y Moan là Nghệ sỹ Nhân
dân. Và khoảng 14 Nghệ sĩ Ưu tú. Nghĩa là một ông Nghệ sỹ Nhân dân, dạy
được… 2 Nghệ sỹ Nhân dân nữa và hàng loạt những Nghệ sỹ Ưu tú nữa. Này,
lẽ ra Bộ Văn hóa phải cảm ơn tôi mới phải, nhỉ? (cười)...
Ngoài ra, con gái, Trần Thu Hà
mà mọi người biết đến cũng chính là học trò của tôi, hay cả Thanh Thúy,
Nam Khánh, Trọng Tấn, Tấn Minh. Tấn Minh cũng chuẩn bị được Nghệ sỹ Ưu
tú rồi. Hay Tinna Tình cũng là trường hợp lạ lùng. Nó là học trò lạ nhất
trong đời làm thầy của tôi, để lại nhiều xúc cảm đặc biệt.
Khi nó về với tôi, mới 17 tuổi
chứ mấy, rất bé, nhưng rất giỏi, đã tự sáng tác được một số bài rồi,
nhưng nó hát kiểu không có nghề. Và tôi không muốn nhận. Tinna cứ năn
nỉ, bác thương con thì dạy cho con... Và Tinna là cô học trò rất cố
gắng, học 6 buổi một tuần, nó học một năm bằng người khác học 3 năm
thanh nhạc.
- Ông dạy học trò
thành tài rất nhiều, nhưng đôi khi học trò thành công không phải ai cũng
nhớ đến thầy. Với ông, có khi nào cảm giác đó xuất hiện và có khi nào
thầy cảm thấy chua chát?
- À, trường hợp đó thì xảy ra
với rất nhiều thầy, nhưng với tôi thì không có. Học trò nhớ đến tôi lắm,
đi xa mấy vẫn nhớ đến tôi. Có những học sinh ở những đất nước xa xôi
như Nhật Bản, Hà Lan, vẫn nhớ đến ông thầy nghèo ở quê hương. Những món
quà, hay chỉ những tin nhắn thôi cũng đủ làm tôi vui. Nghề thầy giáo là
nghề đưa đò, đưa qua sông rồi thì học sinh đôi khi quên, đó là một tình
trạng có thực.
 |
| NSND Trần Hiếu và vợ. |
Làm thầy rất buồn, trong nghề
sư phạm này, mười ông thì năm ông dạy theo kiểu nạt, mắng, dọa để học
sinh học. Cái đó chính là cái dở trong sư phạm, thầy bình thường dạy chữ
mà nạt học sinh thì đã là sai rồi, huống hồ học hát. Học hát khó lắm
chứ. Nghề hát chỉ có một thứ nhạc cụ là bản thân anh ta. Bản thân ca sỹ
là nhạc cụ sống.
Vậy có thể nói nghề này là nghề
khó dạy nhất. Học sinh đến với mình với một tâm trạng rất hào hứng để
học, mà thầy lại nạt hay quát mắng, thậm chí nói móc một câu thôi thì
học sinh bị cụt hứng và nó sợ không dám học. Có những ông thầy làm học
sinh nó ghi nhớ, khi tốt nghiệp rồi, ra đường gặp họ không chào thầy,
như là không biết vậy.
- Đã gần 80 tuổi,
nhưng giọng hát ông vẫn còn rất mạnh, có lẽ vì thế mà mọi người không
thấy ông đang đeo cái ách quá nặng của nghề. Nhưng có khi nào ông nghĩ
nếu mà mình không đeo mang những công việc này, thì mình sẽ thảnh thơi
hơn, và an hưởng tuổi già?
- Cũng có nhiều người hỏi tôi,
nếu kiếp sau, thầy có làm lại nghề hát không? Điều đó là chắc chắn. Cái
này nó như nghiệp. Ngày trước, tôi đã vào học Đại học Thủ Thiêm ở Hà
Nội, khóa đầu tiên luôn. Nhưng rồi tôi bỏ, đi học thanh nhạc. Cả nhà tôi
mắng tôi, tôi phải giấu một năm.
Buổi sáng, nhà tôi trên đường
Nam Bộ (Hà Nội), đi tay phải là trường ĐH Bách khoa, đi về phía trái là
phía Nhạc viện Hà Nội, mẹ tôi và mấy đứa em theo dõi, thế là tôi phải đi
sang tay phải, vòng qua mấy phố, mới đi đến trường nhạc. Đến cuối năm,
tôi có tên trong danh sách những học sinh đi biểu diễn báo cáo ở vườn
hoa Chí Linh cho mọi người xem, thế là bị… lộ.
Năm thứ nhất, mẹ còn cho suất
ăn sáng là một gói xôi. Đến khi biết tôi học hát, mẹ cúp luôn, không
được gì cả. Đi học nhịn đón. Cô em mách lẻo năm trước đến giờ thương
anh, buổi sáng nắm trộm một nắm cơm cho anh. Đến khi học nhạc kịch với
chuyên gia Liên Xô, mệt kinh khủng.
Có hôm một nắm cơm không đủ,
đang hát tôi ngất xỉu. Chuyên gia phải cho tiền đi ăn một bát phở. Ăn
xong lấy sức về hát nhạc kịch. Nói chung, vì là cái nghiệp, nên mình
cũng đeo mang và đến giờ như niềm vui. Nó nhàn nhã hơn trước nhiều rồi.
Không có cái nghề dạy học có khi mình cũng u ám lắm.
- Trong cuộc sống sau này, có khi nào ông vất vả như ngày đầu đi học?
- Nho nhỏ thôi, khó khăn nhiều
nhất là trong thời chiến. Có khi tôi ôm cây guitar, đứng giữa ruộng hát
liền 5 bài cho thanh niên xung phong nghe. Hát xong, bước lên bờ đỉa bám
đen cả hai ống chân. Vất vả nhưng cũng tự hào. Chắc trên thế giới chỉ
có tôi là một, ca sỹ đứng hát giữa ruộng cày.
- Xin chuyển một chút qua công việc ca hát. Dường như dòng nhạc kịch tính mà ông chọn khá đặc trưng nên ở Việt Nam
chỉ có Trần Hiếu, không có người thứ hai. Và vì đặc trưng như thế, nên
các hãng đĩa cũng ngần ngại. Đến giờ, ông mới chỉ có 2 album riêng, có
là quá khiêm tốn với hành trình 51 năm ca hát?
 |
| NSND Trần Hiếu-Trần Tiến- Trần Thu Hà. |
-
Tôi không bao giờ xin ai cái gì, và cũng chẳng nịnh ai bao giờ. Ai cần
thì mời tôi thu âm, thế thôi. Tôi chẳng bao giờ có ý nghĩ phải làm một
album cho mình. Kể cả thời chống Mỹ, nhiều ca sỹ nổi tiếng qua đài phát
thanh, mà tôi lại lười thu âm. Rồi có truyền hình, tôi là ca sỹ đầu tiên
được mời hát.
Nhưng cũng chẳng có ý thức phải
lưu lại. Tôi có khán giả của mình. Có nhiều khán giả hay lắm. Họ nói
Trần Hiếu là người đặc biệt, muốn xem thì bỏ tiền ra mua vé để xem. Ở
Hải Phòng, có một ông, cầm trên tay 10 cái vé, gõ vào mũi tôi: "Vì anh
mà tôi mất 10 đêm đây". Là bởi vì khi khán giả yêu cầu hát lại, tôi
không bao giờ hát bài đêm trước, mà hát một bài khác.
Và đó cũng là lẽ sống của tôi.
Tôi dạy học trò và cả con Hà nhà tôi, đó là phải biết tự phủ nhận, đã có
một thắng lợi rồi thì phải tự phủ nhận, thì mới có cái mới được. Vì cái
thứ nhất mình được, cái thứ hai giống cái thứ nhất, cái thứ ba giống
cái thứ nhất thì họ bắt đầu nhàm, và đến cái thứ mười giống cái thứ nhất
thì mình không còn là gì cả, lúc đó chỉ một thứ gì đấy, lúc đó họ sẽ
không thèm nghe nữa.  Hà Trần ảnh hưởng tôi từ trong huyết quản!
- Nhân nhắc tới Trần
Thu Hà, gần đây có bài viết về tâm sự của cô Minh Huệ, vợ cũ của ông, có
nói về việc dạy Hà hát và cho rằng Hà ảnh hưởng từ cô nhiều hơn ông.
Hẳn là ông đã đọc…
- Khi tôi dạy Hà qua trung cấp
thanh nhạc rồi, tôi mới cảm thấy khó là vì bố giọng trầm, con giọng cao,
thế khi dạy nó thì cảm thấy có một cái hạn chế nhất định. Thế nên tôi
mới nhờ một cô giáo dạy một buổi học thêm cho Hà bên cạnh hai buổi lên
lớp mỗi tuần. Vì có những khúc cao quá, phải nhờ cô giáo ấy làm mẫu. Nói
gì đi nữa thì cô Minh Huệ cũng có một chút công lao trong việc dạy Hà.
Nhưng cái đó chỉ là kĩ thuật,
đến khi dựng bài và tinh thần hát, Hà vẫn là học trò chính thức của thầy
Hiếu mà. Kể cả sau này 4 năm Đại học của Hà cũng thế, tôi luôn hỗ trợ
con gái từng bước. Hà tự biết nó học ai. Hà không vô ơn, nó biết ơn
những gì bà ấy dạy. Hà học được từ của bố, cái tự phủ nhận, để có dáng
dấp riêng của mình.
Có một thời gian Hà thích Mỹ
Linh và bắt chước giọng hát của Mỹ Linh, tôi phải nói đủ điều, giải
thích. Tôi nói, đây là Thu Hà, con của bố, chứ Mỹ Linh không phải con
của bố. Thế rồi có Trần Thu Hà... có Nhật thực. Xem đêm diễn đó, tôi run
lên vì xúc động. Tôi nói, trước con chỉ là ca sỹ trẻ thôi. Nhưng hôm
nay, lần đầu tiên, bố gọi con là nghệ sỹ... Đấy, hành trình của chúng
tôi như thế đấy, làm sao ai phủ nhận được.
- Ông đã nói tới đây,
thì xin hỏi thêm một chuyện có hơi riêng tư, rằng có phải ông chia tay
cô Minh Huệ vì có một người thứ ba xuất hiện?
- Chúng tôi sống với nhau ở Hà
Nội 6 năm. Vào Sài Gòn được 2 năm thì bỏ nhau. Sáu năm ở Hà Nội tôi cứ
nhận dạy trường này trường kia, không có chỗ để dạy ở nhà. Ở nhà có mỗi
cây đàn thì nhường Minh Huệ dạy học sinh. Thế là tôi đi.
- Xin ông cho một lời, rằng có người thứ ba xen vào cuộc hôn nhân này hay không?
- Không thể. Chúng tôi ly hôn vì nhận ra không thể tồn tại được bên nhau.
- Vâng, nếu vợ quá ghen thì chồng dễ mất bạn. Nhưng con mình thì làm sao mà mất được, thưa ông?
- Hai đứa con tôi, Hoàng và Hà
ngày đó nói thẳng, bố mà lấy cô ấy là chúng con không chấp nhận. Hà đến
học cô Huệ nhưng học xong rồi về, mặt lạnh tanh. Mãi sau này nó mới chịu
học. Nó bảo, bố bắt con học thì con mới học thôi, bố làm khổ con đấy.
Chưa bao giờ Hà đến thăm nhà của tôi và Huệ. Vì nó giận mà.
Kể cả ngày sinh nhật của tôi,
nó cũng không đến, nó cứ bảo bố về nhà con, con làm tiệc cho bố. Kể cả
ngày Tết cũng thế, Hà bảo: "Thôi bố về nhà với con đi". Nhưng Huệ khi ấy
là vợ, Huệ cũng làm sinh nhật cho chồng, thế là tôi chẳng về được với
con. Đấy, mất con là vì thế. Phải mãi sau này, khi ra đời Hà mới nghĩ
lại.
Còn chuyện mất bạn thì thế này,
nhiều bạn tôi nói, đừng trách là không đến với mày, nhưng gặp vợ mày
tao thấy không thoải mái. Còn khán giả thì thôi rồi, nhà báo nữ thì đừng
hòng hỏi tôi được một câu. Dù trẻ hay già, không nữ nhà báo nào phỏng
vấn được tôi, chứ đừng nói đến khán giả nữ. Tôi mất khán giả là vì thế.
Đó là lý do ly hôn. Thực sự là
cô ấy đã nói không đúng trên báo. Nhưng tôi không muốn nói qua nói lại,
làm vậy không nên chút nào. Tất cả những người thân, học trò của tôi đều
hiểu. Họ khá bất bình, nhưng tôi nghĩ, thôi, cũng chẳng đáng gì đâu. Từ
ngày ra tòa, chúng tôi không gặp nhau.
Nhưng nhiều học trò nói, cô ấy
vẫn xưng là vợ của NSND Trần Hiếu khi dạy học trò. Thực sự thế nên tôi
thấy những gì cô ấy nói trên báo vừa qua như một hình thức PR bản thân.
Thế thôi…
- Nghe ông nói thì dường như đời ông đã gặp một khúc trầm, liên lụy tới đàn bà, và để lại quá nhiều tai tiếng?
- Càng ngày càng nhận ra quá
nhiều sự khác biệt. Ban đầu là cãi vã, sau đó thì tôi cố giữ im lặng.
Nhưng giữ im lặng thì mình bị đau đầu, trầm uất. Có dạo tôi gầy tọp đi
và mệt mỏi vì những chuyện đó. Đến khi chia tay, tôi đã ra đi với không
một xu dính túi. Cả đời dành dụm đã trắng tay.
Khi ở với bà ấy, tất nhiên bà
ấy may cho tôi quần áo, nhưng khi tôi đi thì bà ấy giữ tất cả lại. Chỉ
còn vài cái quần áo mà tôi tự bỏ tiền ra mua thì tôi mới mang đi thôi.
Còn lại thì để lại, kể cả cái buồng bà ấy ở cũng là tiền của mình, mình
cũng để lại…
Sai lầm lớn nhất trong cuộc đời
tôi là yêu bà ấy, phải chịu khổ trong 8 năm trời. Mặc dù sau một năm
thì tôi đã nhận ra, nhưng không muốn bỏ nữa, vì mình cũng lớn tuổi rồi.
Tôi nghĩ là tôi có thể cải tạo được. Nhưng không. Sự bền bỉ làm tôi
thành trầm cảm...
- Trần Thu Hà có phản ứng gì về bài báo không, thưa ông?
- Không!
Khát khao "Trần gia nhã nhạc"!
- Có lẽ chúng ta nên
khép lại câu chuyện quá khứ ở đây. Xin hỏi ông một câu chuyện khác.
Trong những tư liệu gia đình ông mà tôi lưu giữ được, có bức hình ông và
em trai Trần Tiến, cùng con gái Trần Thu Hà. Hình ảnh đẹp, gợi nhớ về
một gia đình nghệ thuật. Ông có thấy tiếc là ba nghệ sỹ tài năng nhưng
chưa bao giờ kết hợp với nhau?
- Tôi luôn có một khát vọng, là
ba nghệ sỹ nhà tôi lập thành Trần gia nhã nhạc, đi diễn xuyên Việt.
Trần Tiến bảo, có thể xuyên cả châu Âu nữa. Nhưng khó. Vì tôi đi bây
giờ, vứt học trò cho ai? Năm nào cũng có đứa tốt nghiệp cả, phải lo cho
chúng nó chứ. Và hơn thế, mỗi người một kế hoạch. Hà bây giờ nó có sự
nghiệp riêng và ở xa, cũng phải để nó lo sự nghiệp của nó nữa. Chứ chúng
tôi đã từng ngẫu hứng hát ở một vài nơi và rất nhiều người hào hứng với
phần biểu diễn đó.
- Nhưng dù có thế nào đi nữa, thì ông cũng đã có một hậu sinh khả úy. Dù có kết hợp hay không thì tôi nghĩ ông vẫn tự hào?
- Tự hào vì nó là con mình. Hà
bây giờ nó hát mỗi show không dưới 3.000 đô la, gần sáu chục triệu,
trong khi cát sê của mình cao nhất là 6 triệu đồng. Nhưng điều đó không
quan trọng bằng việc Hà biết tự phủ nhận mình, trở thành ca sỹ độc lập
với phong cách riêng, hát nhạc jazz rất tốt và luôn tìm kiếm những điều
mới mẻ. Nghệ sỹ phải là như thế.
- Ông có tính chuyện làm một liveshow kỷ niệm lúc về già?
- Hơn 55 năm rồi, nếu kể cả
thời gian hát nghiệp dư, thì tôi đã có 64 năm ca hát. Thế là đủ rồi. Đến
giờ tôi hát vẫn thoải mái, 13 bài liên tục vẫn còn khỏe. Nhưng làm show
thì còn phụ thuộc nhiều thứ, tiền chẳng hạn, ít nhất cũng phải 300
triệu. Mà nếu mình có số tiền ấy, mình sẽ làm việc khác.
Nói thật, có những lúc tôi đã
tính giã từ nghề hát. Lúc mẹ con Hà chết, tôi tưởng không thể hát được
nữa, vì buồn quá, nhưng khán giả đã kéo tôi về lại. Và một năm sau khi
vợ chết, tôi đi hát lại. Tôi nghĩ, tôi sẽ rút lui khi khán giả còn yêu
mến mình!
Bà Minh Ngà, người vợ thứ ba của NSND Trần Hiếu: Tôi lấy anh Hiếu vì...bị người ta xúc phạm
Từ
ngày tôi lấy anh Hiếu, thi thoảng có nhà báo đến phỏng vấn và tôi cũng
là một nhân vật trong những bài báo đó, họ kể tôi đã chăm sóc anh Hiếu
ra sao. Vừa rồi, đọc báo thấy chuyện nói anh Hiếu quá nặng lời, tôi cảm
thấy thương anh ấy. Còn nói chuyện có người thứ ba xen vào là không
đúng.
Lúc
đầu, tôi cũng chẳng biết bà ấy là ai. Có hôm bà ấy gặp tôi, hỏi: "Cô có
biết tôi là ai không? Tôi là vợ ông Trần Hiếu, tôi nói cho cô biết,
chúng tôi sắp bỏ nhau rồi, nhưng phải đợi đến khi ông ấy 75 tuổi, hết
tuổi đàn ông đã, tôi mới kí đơn.
Nói
thật, lẽ ra tôi không lấy anh Hiếu, chỉ coi là một người anh thôi, đồng
hương Hà Nội, cùng phố cũ, rất quý nhau. Nhưng bà ấy xúc phạm anh Hiếu
quá, tôi thương. Sau này, chú Tiến (nhạc sỹ Trần Tiến- PV) gặp tôi mới
bảo: "Ông Hiếu nhà em khổ lắm, lấy vợ 8 năm, mất con mất bạn, giờ mất
hết tiền dành dụm cho người ta xây nhà còn mang tiếng đi ở nhờ".
Bà
ấy viết thư cho mẹ tôi: "Con bà còn trẻ lắm, tôi được biết con bà hiện
nay đang quan hệ với ông Trần Hiếu. Tôi khuyên là đừng có lấy. Bà ấy
viết thư hết, gửi sang tận nước Mỹ cho bố mẹ chồng Trần Thu Hà, còn viết
thư cho cả NSND Trọng Bằng nữa…
Vì
sao tôi lại thương anh ấy? Lúc đầu tôi không quan tâm đến việc anh ấy
là nghệ sỹ nổi tiếng. Hồi đó tôi đã ly dị chồng, con tôi đi du học, nên
gia đình khuyên tôi không nên đi bước nữa, ở đấy đợi con về thôi. Nhưng
có một ngày, anh Hiếu gặp tôi và nói: "Ngà ơi, bây giờ anh khổ lắm, giờ
anh ở với thằng Trần Tiến, chẳng ai chăm sóc cho anh".
Cả
gia đình khuyên tôi không nên lấy. Nhưng anh Hiếu bảo: "Nếu mà thương
anh, thì lấy anh chứ anh không cặp bồ đâu, anh già rồi, mà anh là nghệ
sỹ không muốn nhiều điều tiếng. Anh cần một người vợ để chăm sóc, chứ
con anh cũng ở xa hết rồi".
Tôi
nghĩ cả tháng trời. Cộng thêm việc bà ấy đi rêu rao nói xấu anh Hiếu
khắp nơi, nên tôi thấy rất thương anh. Vì trong tay anh chẳng có gì, nhà
cửa cũng không có. Nhưng tôi chấp nhận, mẹ tôi đã khóc, nhưng tôi chấp
nhận lấy người này, vì tôi cảm thấy có một cái gì đó, như là định mệnh,
mình phải chăm sóc cho ông ấy.
Hôm
mùng một Tết Canh Dần, Trần Thu Hà đề nghị tôi ra Hà Nội để họp gia
đình, để mọi người hiểu nhau hơn. Hà cầm tay tôi nói: "Cháu cảm ơn cô
nhiều lắm, vì bây giờ bố cháu khỏe mạnh và lại tham gia nghệ thuật tốt
hơn". Tôi nghĩ, như vậy cũng là điều ấm áp. Tôi cũng không còn trẻ nữa,
không còn gì vui hơn…
|
 |
|
Thiên Ý |
|
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét